ജീവാത്മാവ് പരമാത്മാവില്‍ നിന്നും ഭിന്നമല്ല

പരമാത്മാവില്‍ വിലയം പ്രാപിക്കുന്ന ജീവാത്മാവ് പിന്നെ അവിടെ നിന്നും വിട്ട് പോകുന്നില്ലെന്ന് സമര്‍ത്ഥിക്കുന്നതാണ് ഈ ദൃഷ്ടാന്തം.

യഥാ ജല സൂര്യകഃ സൂര്യാംശഃ
ജല നിമിതാപായേ. സൂര്യനേഖഗത്വാന നിവര്‍ത്തതേ.
(ഗീതാഭാഷ്യം)

സൂര്യാംശമായ സൂര്യ പ്രതിബിംബം അതിനെ പ്രതിബിംബിക്കുന്ന ജലത്തെ മാറ്റിയാല്‍ സൂര്യനില്‍ തന്നെ ചെന്നെത്തുന്നത് പിന്നെ തിരിച്ച് വരുന്നില്ല.

ലോക വ്യവഹാരത്തില്‍ ജീവനെ കിത്താവായും ഭോക്താവായും കണക്കാക്കി വരുന്നു. സനാതനമായ ജീവന്‍ പരമാത്മാവ് തന്നെയാണ്. അവിദ്യകൊണ്ട് ജീവാത്മാവായി വ്യവഹരിക്കപ്പെടുന്നു. അതായത് പരമാത്മാവിന്റെ ഭാഗം തന്നെയാണ് ജീവാത്മാവും.

പരമാത്മാവില്‍ ജീവാത്മ ഭൂതമായ ഒരു ഭാഗ സങ്കല്പം യുക്തമല്ല തന്നെ. അതുകൊണ്ട് ജീവാത്മാവിനെ അവിദ്യ കൊണ്ടാണ് ആത്തരത്തില്‍ വ്യവഹരിക്കപ്പെടുന്നതെന്ന് പറഞ്ഞുവരുന്നു. വസ്തു ദൃഷ്ടമായി നോക്കിയാല്‍ ജീവാത്മാവ് പരമാത്മാവില്‍ നിന്നും ഭിന്നമല്ല. എന്നാല്‍ ശരീരഗതമായ ഉപാധി നിമിത്തം ഭിന്നമെന്ന വണ്ണം തോന്നുന്നു എന്ന് മാത്രം. ജലരൂപമായ ഉപാധിയില്‍ പ്രതിബിംബത്തിന്റെ ദാനം പോലെയാണ് അത് എന്നാണഅ ശ്രീശങ്കരന്‍ പറയുന്നത്.

ബിംബമില്ലെങ്കില്‍ പ്രതിബിംബം ഇല്ല. ജലം എന്ന ഉപാധിയില്‍ കാണുന്ന സൂര്യന്റെ പ്രതിബിംബം സൂര്യന്റെ തന്നെ അംശമാണ്. ഉപാധി ഇല്ലാതാകുമ്പോള്‍ ആ ഉപാധി രൂപമായ ജലത്തില്‍ നേരത്തെ കണ്ടിരുന്നു. സൂര്യ പ്രതിബിംബം സൂര്യനില്‍ തന്നെവിലയം പ്രാപിക്കുന്നു എന്നാണ് കണക്കാക്കി വരുന്നത്. അപ്രകാരം സൂര്യനെ പ്രാപിച്ച ആ പ്രതിബിംബം പിന്നെ ഒരിയ്ക്കലും തിരികെ വരുന്നില്ല. വീണ്ടും ഉപാധി ഉണ്ടായാല്‍ പ്രതിബിംബം ഉണ്ടായെന്നു വരാം. അത് നേരത്തെ ഉണ്ടായിരുന്ന ഉപാധിയിലുള്ള പ്രതിബിംബമല്ല തന്നെ. അതുകൊണ്ട് സൂര്യനില്‍ വിലയം പ്രാപിച്ച പ്രതിബിംബം തിരിച്ച് വരുകയില്ലെന്നത് സത്യം തന്നെ. അത് സൂര്യ രൂപമായി തന്നെ നിതാന്തമായി സ്ഥിതി ചെയ്യും. ഈ സൂചിപ്പിച്ച സൂര്യന്റെ ബിംബ പ്രതിബിംബങ്ങള്‍ക്കുള്ള നില തന്നെയാണ് ജീവാത്മാവിനും പരമാത്മാവിനും തമ്മില്‍ ഉള്ളത്. അതുപോലെ പരമാത്മാവുമായി വിലയം പ്രാപിച്ച ജീവാത്മാവും പരമാത്മാവ് ആയി തന്നെ നിതാന്തമായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ഉപാധിയിലേക്ക് തിരിച്ചുവരിക എന്ന ഒരു പുനരാവര്‍ത്തി അതിനില്ല.

ഈ ദൃഷ്ടാന്തത്തിലൂടെ അവതരിപ്പിച്ച കാര്യം തന്നെ ഘടാകാശത്തിന്റെയും (ഒരു കുടത്തിന്റെ ഉള്ളിലെ ശൂന്യഭാഗം) മഹാകാശത്തിന്റെയും (പ്രപഞ്ചാകാശം) ദൃഷ്ടാന്തത്തിലൂടെ അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. ഒരു കുടത്തിനുള്ളിലെ ശൂന്യത്തെയാണ് ഘടാകാശം എന്നു പറയുന്നത്. ഘടം എന്നാല്‍ കുടം എന്നര്‍ത്ഥം .അതിര്‍വരമ്പുകളില്ലാത്ത സര്‍വ്വ വ്യാപിയായത് മഹാകാശം. ഘടം എന്ന ഉപാധി നശിച്ചാല്‍ ഘടാകാശം മഹാകാശത്തെ പ്രാപിക്കും. ഘടാകാശത്തിനും മഹാകാശത്തിനും കല്‍പ്പിച്ചിരുന്ന ഭേദം ഘടം എന്ന ഉപാധി മാത്രമായിരുന്നു.

ഘടം നശിച്ചപ്പോള്‍ ഉപാധിഗതമായ ഭേദം ഇല്ലാതാകുകയും ഘടാകാശം മഹാകാശത്തിന്റെതായിത്തീരുകയും ചെയ്തു. ഈ മഹാകാശത്തെ പ്രാപിച്ച ഘടാകാശം പിന്നെ ഒരിയ്ക്കലും മഹാകാശത്തില്‍ നിന്നും ഭിന്നമായി നിലനില്‍ക്കുകയില്ല. അതുകൊണ്ട് ഈ ഘടാകാശ മഹാകാശ ലയം നിശ്ശേഷേണ ഉള്ള ഒരു ലയത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്. ഇതുപോലെ പരമാത്മാവില്‍ വിലയം പ്രാപിക്കുന്ന ജീവാത്മാവ് നിത്യമായും പരമാത്മാവില്‍ നിന്ന് ഭിന്നമല്ലാത്തതായി സ്ഥിതി ചെയ്യും എന്നതാണ് ഈ ദൃഷ്ടാന്തത്തിലൂടെ ശ്രീശങ്കരന്‍ നമ്മെ ധരിപ്പിച്ച് തരുന്നത്. ജീവാത്മാവിന്റെ പരമാത്മാവിലുള്ള വിലയം ആത്യന്തികമായ മുക്തിയാണ്.